Mindfulness in het onderwijs

Docenten en leerlingen zullen binnen en buiten het klaslokaal afleiding en stress ervaren. Of het nou gaat om

Docenten en leerlingen zullen binnen en buiten het klaslokaal afleiding en stress ervaren. Of het nou gaat om een drukke klas, moeilijke stof of dingen die buiten school om gebeuren: het kan allemaal invloed hebben op iemands gemoedstoestand. Afgelopen jaren is mindfulness ingezet in het onderwijs om dit soort stressmomenten tegen te gaan. Wat mindfulness is en hoe je het inzet lees je in dit artikel.

Aandacht richten

Mindfulness is een techniek om beter je aandacht te kunnen richten op belangrijke zaken. Je focust je om vervolgens meer bewust te zijn van het huidige moment en omgeving. In de klas kunnen leerlingen bijvoorbeeld leren hoe zij bewust om kunnen gaan met hun aandacht. Ze hoeven niet altijd te reageren op alles wat er om hen heen gebeurt. Door oefeningen leren ze opmerken waar hun aandacht naartoe gaat en hoe ze deze kunnen richten op de dingen die belangrijk zijn. Met behulp van mindfulness zijn ze zich meer bewust van hun gedachten en gevoelens en hoe ze hier mee om moeten gaan.

Dit kan ook voor docenten erg nuttig zijn, omdat in een klaslokaal met 30 leerlingen natuurlijk veel dingen gebeuren. Je wilt je op de meest belangrijke gebeurtenissen richten wanneer het wat drukker is. Door mindfulness toe te passen doe je een stapje terug en richt je je aandacht op die juiste zaken.

Hoe pas je mindfulness dan toe?

Simpel gezegd is mindfulness een combinatie van één of meer aandachtoefeningen. Als je het letterlijk naar het Nederlands vertaalt betekent het dan ook iets als ‘opmerkzaamheid’. Door de oefeningen word je rustiger, kun je beter opletten en je concentreren.

De verschillende oefeningen helpen hierbij. Je kunt ze onderverdelen in twee soorten: formele en informele oefeningen. Formele oefeningen zijn specifiek gericht op mindfulness. Een voorbeeld hiervan is een ademhalingsoefening. Door je te focussen op je ademhaling en alleen daar over na te denken word je rustig. Dit helpt je om vervolgens verder te gaan met je bezigheden, maar dan met meer controle over je gedachten. Informele oefeningen zijn juist gekoppeld aan alledaagse activiteiten die je altijd al doet. Denk hierbij aan dingen als ontbijten of fietsen. Tijdens die activiteiten zorg je dat je alleen maar daar op gefocust bent en op niets anders.

In het onderwijs zou je mindfulness toe kunnen passen door op een of meerdere momenten op een dag (korte) rustmomenten in te lassen. Je zou met leerlingen na de pauze een moment kunnen nemen om een minuut een ademhalingsoefening te doen, zodat iedereen rustig en gefocust aan de volgende les kan beginnen.

Wat zijn bekende effecten?

In het algemeen zorgt mindfulness er voor dat je minder stress ervaart, minder piekert en dat je meer zelfbewustzijn ontwikkelt. In het onderwijs maakt dit dat leraren effectiever zijn en beter op situaties in het klaslokaal kunnen reageren. Je bent beter in staat om vanuit een open contact de leerlingen te ondersteunen en een positief sociaal-emotioneel klimaat te creëren in de klas. Je moet hierbij denken aan het verder ontwikkelen van empathie en mildheid. Deze positieve kwaliteiten komen mogelijk moeilijker tot recht in een drukke en rumoerige klas. Dit terwijl juist een positieve relatie tussen leerling en leraar erg belangrijk is voor het leervermogen en welbevinden van de leerling.