Er zijn veel verschillende doeleinden waar MijnPortfolio nuttig voor is. Een daarvan is het bevorderen van zelfsturing, wat nodig is om iemand zelfstandig te laten leren. Je leest in dit artikel wat we onder zelfsturing verstaan en hoe MijnPortfolio ingezet kan worden om dit te ondersteunen.
Het begrip zelfsturing
Met behulp van zelfsturing is iemand in staat om op eigen kracht het leerproces te sturen. Denk hierbij aan zelf taken plannen, reflecteren op opdrachten en het bijstellen van eigen werkwijzen. Met (afbouwende) ondersteuning van de begeleider of docent moet uiteindelijk gezorgd worden dat alle leerdoelen behaald worden.
Er zijn drie leerstrategieën die gebruikt kunnen worden om zelfsturing te verbeteren (Zimmerman, 2002). In de Paragin Update van september las je al wat metacognitieve strategieën zijn en hoe je die inzet om sturing te geven aan het leerproces. Ze richten zich voornamelijk op plannen, evalueren en reflecteren. Vooral dat laatste is enorm belangrijk voor zelfsturing.
De motivationele strategie richt zich op motivatie en het tonen van doorzettingsvermogen. Het is belangrijk dat iemand zich goed kan oriënteren op de leerdoelen en gelooft dat deze zelfstandig bereikt kunnen worden. Daarnaast is er nog de cognitieve strategie, waarmee onthouden en integreren van informatie wordt bevorderd.
Begeleiders en docenten hebben een belangrijke rol bij het ontwikkelen van zelfsturing. Allereerst moeten er goede leerdoelen geformuleerd worden (zie bijvoorbeeld Van den Bergh & Ros, 2017). Dit helpt studenten om in te zien wat er wordt verwacht. Daarmee kunnen ze al snel bepalen welke strategieën ze het beste in kunnen zetten. Achteraf helpt het studenten om te reflecteren op het beoogde doel, en waarom het wel of niet is behaald.
Waarom MijnPortfolio?
MijnPortfolio helpt studenten om zelfsturing toe te passen. Door gebruik te maken van deze software worden bepaalde zaken, waaronder plannen en evalueren, toegankelijker. Dit geldt ook voor begeleiders en docenten, die bijvoorbeeld ook gemakkelijk in kunnen zien welke opdrachten zijn afgerond. Voor deze taken zijn er in MijnPortfolio verschillende functies ontwikkeld die deze taken kunnen regelen. Het bevat daarbij veel functies die zeer geschikt zijn voor de verschillende onderdelen van zelfregulatie.
Studenten kunnen met MijnPortfolio werken aan de metacognitieve strategieën. Een voorbeeld hiervan is het opstellen van een Persoonlijk OntwikkelPlan, ook wel POP genoemd. In MijnPortfolio is een mogelijkheid ontwikkeld waar een deelnemer een eigen POP kan opstellen. Hiervoor moet een doel worden opgesteld met een duidelijke uitleg hoe dit bereikt moet worden. De deelnemer geeft daarbij aan welke activiteiten er nodig zijn en wat er nodig is om deze af te kunnen ronden. Verder kan aangegeven worden welke belemmeringen hierbij komen kijken, zodat de deelnemer meteen anticipeert op moeilijke situaties. Deze informatie is in te zien door begeleiders en zij kunnen zo met de deelnemer bespreken of het POP goed is, of nog verbeterd kan worden. Dit helpt de deelnemer vervolgens om de zelfregulatie sterker te maken.
Op het gebied van motivatie kan een deelnemer gebruik maken van het omschrijven van ambities. Hierbij kunnen zij aangeven welke doelen zij in de toekomst willen bereiken. Dit kan betrekking hebben op het leerproces en op persoonlijke doelen. Zij kunnen hierbij hun motivatie opgeven, waarmee begeleidende rollen meteen in zien wat de beweegredenen zijn.
Een andere mogelijkheid is het gebruik van de showcase. Er zijn hier meerdere gegevens in op te nemen en te presenteren, zoals bijvoorbeeld behaalde diploma’s en het eerder genoemde POP. Begeleiders kunnen stimuleren om deze showcase in te vullen. Het kan deelnemers mogelijk motivatie geven om een totaalplaatje te maken van alle afgeronde opdrachten.
In MijnPortfolio zijn leerdoelen erg belangrijk en staan dan ook in veel klantomgevingen centraal. In de meeste omgevingen worden ze kwalificaties genoemd. Een kwalificatie wordt opgebouwd uit kerntaken en werkprocessen. Dit zijn de onderdelen die je ook terug zou vinden bij leerdoelen die gesplitst worden in verschillende processen en subdoelen. Gebruikers van MijnPortfolio gebruiken ze om opdrachten aan te verbinden die de deelnemers moeten uitvoeren. Zij kunnen alle kwalificaties volledig inzien en dus van te voren anticiperen op de taken die hen in de toekomst te wachten staan.
MijnPortfolio heeft daarnaast mogelijkheden voor communicatie en het geven van suggesties voor zowel docenten als studenten. Dit maakt het geven van evaluatie voor beide partijen eenvoudig.
Binnenkort zal MijnPortfolio ondersteuning kunnen bieden bij programmatisch toetsen. Deze vorm van toetsing richt zich sterk op zelfsturend leren. Kijk hiervoor ook bij het andere artikel van deze maand!
Bronnen:
Jenson, J. D. (2011). Promoting Self-Regulation and Critical Reflection through Writing Students’ Use of Electronic Portfolio. International Journal of ePortfolio, 1(1), 49-60.
Van den Bergh, L. & Ros, A. (2017). Begeleiden van actief leren. Theorie en praktijk van zelfsturing en samenwerking. Bussum: Coutinho
Vohs, K. D., & Baumeister, R. F. (Eds.). (2016). Handbook of self-regulation: Research, theory, and applications. Guilford Publications.
Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a self-regulated learner: An overview. Theory into practice, 41(2), 64-70.
