Hoe scaffolding het proces van formatief toetsen kan ondersteunen

In het artikel “Effectiever onderwijs” in onze vorige nieuwsbrief, ging het over verschillende manieren waarop het onderwijs effectiever

In het artikel “Effectiever onderwijs” in onze vorige nieuwsbrief, ging het over verschillende manieren waarop het onderwijs effectiever gemaakt kan worden. Daarin werd ‘scaffolding’ kort benoemd. In dit artikel willen we daarom ingaan op scaffolding en hoe je dit kunt gebruiken in relatie tot succesvol formatief toetsen.

De laatste jaren is formatief toetsen een welbekend fenomeen geworden in het onderwijs. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat niet elke docent het makkelijk vindt om formatief toetsen in hun lessen toe te passen. Ze blijken onvoldoende kennis te hebben van wat formatieve toetsing is en hebben weinig praktische voorbeelden van hoe ze formatieve toetsing kunnen toepassen in hun onderwijspraktijk.

In het artikel wordt formatieve toetsing gedefinieerd als een proces van constante interactie tussen studenten en hun docent. Gulikers en Baartman (2017) hebben dit proces verder gespecificeerd als cyclisch, doelgericht en gericht op het verbeteren van studentprestaties. Op basis van een review van verschillende programma’s voor formatief toetsen, hebben ze een meer generieke cyclus geformuleerd voor formatief toetsen bestaande uit vijf fasen:

De formatieve toetscyclus (Gulikers & Baartman, 2017) – Bron

De meeste programma’s stoppen na het geven van feedback op een formatieve toets (fase 4). Door het toevoegen van de vijfde fase plaatsen Gulikers en Baartman (2017) formatief toetsen in de context van onderwijs. Er wordt wel feedback gegeven, maar dit lijkt niet te worden toegepast op een volgende opdracht. En dit is precies wat nodig is, blijkt uit eerder onderzoek. Vervolgacties moeten plaatsvinden om te kunnen leren van formatieve toetsen. Bovendien stimuleert het studenten om actief betrokken te zijn bij hun leren en verantwoordelijk te zijn voor hun leerproces.

De implementatie van deze laatste fase is volgens Gulikers en Baartman (2017) echter het moeilijkst voor docenten. Het artikel benoemt dat hier verschillende oorzaken voor aan te wijzen zijn. Daarnaast levert de zoektocht naar praktische voorbeelden en richtlijnen voor formatief toetsen docenten weinig op, omdat er amper voorbeelden gegeven worden in de literatuur.  Volgens de auteurs kan er inspiratie gehaald worden uit de literatuur over ‘scaffolding’ omdat zowel formatieve toetsing als scaffolding een groot belang hechten aan actieve interactie tussen docenten en studenten.

Scaffolding is een vorm van (docent)ondersteuning, om studenten hun potentiële prestatieniveau te laten behalen doordat precies de juiste mate van ondersteuning aangeboden wordt die studenten nodig hebben om een stap verder te komen, maar deze hulp ook weer afgebouwd wordt wanneer studenten dat niet meer nodig hebben. In tegenstelling tot literatuur over formatieve toetsing, blijkt literatuur over scaffolding concrete voorstellen te geven over hoe ‘adaptief gedrag’ eruit ziet en beschrijft het ook verschillende scaffolding strategieën.

Een paar voorbeelden zijn: het voordoen van de vaardigheid, instructie geven, (in detail) uitleg geven, hints geven over een deel van de taak, feedback geven zodat de student zichzelf kan verbeteren en vragen stellen. Om deze strategieën effectief in te zetten is het van belang om te weten wat het beheersingsniveau is van studenten. En daar komt het belang van formatieve toetsing en de integratie van beiden bij elkaar in de formatieve toetscyclus.


Wil je ook aan de slag met formatieve toetsing? Met RemindoToets kun je niet alleen summatieve toetsen construeren, maar ook oefentoetsen! Kijk voor meer informatie op https://www.paragin.nl/remindotoets/.


Bronnen:

https://lerenvantoetsen.nl/toolkit-formatief-toetsen/#meerinfo

Stephanie M. A. Kruiper, Martijn J. M. Leenknecht & Bert Slof (2021): Using scaffolding strategies to improve formative assessment practice in higher education, Assessment & Evaluation in Higher Education, DOI: 10.1080/02602938.2021.1927981