Drie-, vier- of meerkeuzevragen

De meerkeuzevraag is het favoriete vraagtype van veel onderwijs- en exameninstellingen. Het maken van dergelijke vragen is niet eenvoudig, vooral het komen tot goede afleiders (foute antwoordalternatieven) kan nogal een uitdaging zijn. Je zou daarmee kunnen pleiten voor minder antwoordalternatieven, maar daarmee vergroot je de raadkans. Wat is het optimale aantal antwoordalternatieven?

Een meerkeuzevraag kent veel voordelen. Dit vraagtype leent zich voor het toetsen van zowel lagere als hogere orde denkvaardigheden. Het zijn gesloten vragen, dus de beoordeling is behoorlijk objectief. Omdat ze snel te beantwoorden zijn, kun je veel van deze vragen in je toets plaatsen, zodat je een groot deel van de leerstof kunt toetsen. Maar dit vraagtype kent ook een groot nadeel: hij is niet eenvoudig te ontwikkelen. Vooral het bedenken van plausibele afleiders is een enorme uitdaging. Daarom wordt er al jaren onderzoek gedaan naar het optimale aantal antwoordalternatieven (het eerste onderzoek hierover stamt uit 1919).

Raadkans

Vanuit verschillende gedachten kun je deze vraag beantwoorden. Als je kijkt naar de raadkans, dan zou je kunnen pleiten voor zoveel mogelijk alternatieven. Daarmee verklein je de raadkans. Een vijfkeuzevraag heeft 20% raadkans ten opzichte van een driekeuzevraag met 33% raadkans. Een hoge raadkans zorgt ervoor dat je meer vragen nodig hebt, om te meten wat je wilt meten bij de kandidaat. Je houdt dan rekening met de kans dat de kandidaat het antwoord juist gokt, waarbij dit dus niet betekent dat hij deze kennis ook daadwerkelijk bezit.

Afleiders bedenken

De ontwikkeling van vragen met meer dan drie alternatieven is een stuk ingewikkelder, waardoor de kans bestaat dat je alternatieven toevoegt die niet geloofwaardig zijn als antwoord en die zodoende makkelijk worden weggestreept door de kandidaat. Dan kost het de kandidaat alleen meer leestijd en levert het weinig extra inzicht op. Technisch gezien houd je dan rekening met een lagere raadkans, terwijl de praktijk anders laat zien. Wanneer kandidaten één van de 4 antwoordalternatieven nooit kiest, maar je houdt in de normering rekening met een raadkans van 25%, dan heeft dat een negatief effect op de validiteit van je beslissing. Je hebt de lat dan misschien wel te laag gelegd.

Driekeuzevraag

Onderzoek (Rodriguez, 2005) laat zien dat drie alternatieven voor de meeste vakgebieden het ideale aantal alternatieven is. Rodriguez deed in 2005 een meta-analyse van 80 jaar aan onderzoek over het aantal alternatieven en concludeerde dat het terugbrengen van het aantal alternatieven over het algemeen de betrouwbaarheid van de toetsscores verlaagde, met uitzondering van één situatie. Wanneer het aantal antwoordalternatieven werd teruggebracht van 4 naar 3 alternatieven, steeg de betrouwbaarheid van de toets.

In hetzelfde onderzoek concludeerde Rodriguez dat de validiteit gelijk bleef wanneer het aantal antwoordalternatieven werd verlaagd.

De driekeuzevraag heeft een aantal voordelen, zonder daarmee de effectiviteit van de toets aan te tasten. Eén voordeel is je de kans op slechte afleiders verminderd. Slechte afleiders in vragen heeft invloed op de validiteit. Daarnaast laat de driekeuzevraag geen grote veranderingen zien in de psychometrische gegevens, als je deze vergelijkt met een vierkeuze- of vijfkeuzevraag. De statistieken laten zien dat de driekeuzevraag de p-waarde verlaagt (moeilijkheid). Dat is logisch, omdat de raadkans hoger is. Maar daarnaast verhoogt de driekeuzevraag de rit- en rir-waarde (het discriminerend vermogen) en daarmee ook de betrouwbaarheid van de toets. Een ander voordeel is dat een driekeuzevraag minder tijd kost om te beantwoorden, daarmee zou je theoretisch gezien meer vragen kunnen opnemen in de toets. Dat zorgt voor een bredere toetsing van de leerstof.