Waarom investeren in leerdoelen?

In het artikel ‘Hink-stap-sprong naar een leerdoel’ hebben we je aan de hand van een hink-stap-sprong laten zien hoe je een leerdoel zo concreet mogelijk maakt. Maar waarom zouden we de leerdoelen zo concreet maken? Dat kost toch alleen maar tijd en wat doen we vervolgens met de leerdoelen? In dit artikel willen we je laten zien wat de wat de voordelen en resultaten zijn van het investeren in concrete leerdoelen, wanneer je deze actief in het onderwijs inzet.

Even reflecteren…

Denk eens kritisch na over hoe jij je les vormgeeft. Staat bij jou (het volgen van) de lesmethode centraal en volgen al jouw leerlingen of studenten dezelfde route? Of zet je de lesmethode flexibel in en bied je meer uitdaging of hulp aan een individuele lerende? Het kan ook zijn dat de manier hoe je je les vormgeeft een combinatie van het bovenstaande is, bijvoorbeeld wanneer je bij het ene vak de lesmethode volgt en bij het andere vak flexibeler bent. Misschien heb je een bewuste keuze gemaakt of misschien ben je nog zoekende naar een methode die bij jou, de school en je leerlingen of studenten past.

Iedere manier van lesgeven heeft zijn voor en nadelen. In het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en MBO zijn de leerdoelen (in het MBO ‘kerntaken’ en ‘werkprocessen’) vaak al concreet vastgesteld en geïntegreerd in de lesmethode. Het precies volgen van de lesmethode kan zekerheid en veiligheid bieden, omdat je zeker weet dat alle leerdoelen in de lesmethode behandeld worden. Een nadeel hiervan is dat de lerende waarvoor het niveau van de lesmethode te hoog gegrepen is wellicht de leerdoelen niet haalt.

Het voordeel van flexibel lesgeven, waarbij de lesmethode op de achtergrond staat, is dat de leerling die moeite heeft met het bijhouden van het niveau van een lesmethode, onderwijs op maat krijgt dat gericht is op het behalen van de leerdoelen. Aan de andere kant bestaat de kans dat er geen onderwijs op maat geboden kan worden, wanneer de leerdoelen niet of vaag geformuleerd zijn. Of dat je eigen gemaakte onderwijscontent aanbiedt, maar deze content niet op (concrete) leerdoelen gebaseerd is. Wat leert de lerende dan precies?

Een concreet leerdoel stuurt je onderwijs

Om ervoor te zorgen dat de lerende leert wat hij moet leren wanneer je van de lesmethode afwijkt, is het handig vooraf de leerdoelen zo concreet mogelijk te maken. Ze zijn namelijk de basis van het onderwijs dat je wilt gaan geven: je planning, content, lessen, werkvormen, instructie, groepsindeling en toetsmateriaal.

Wanneer je je leerdoel concreet hebt opgeschreven, kun je een planning maken waarin je leerdoelen aan lessen koppelt. Zo weet je wat je iedere les wilt gaan behandelen en weet je zeker dat je aan het eind van een periode alle leerdoelen hebt behandeld.

Vervolgens kun je bijpassende content zoeken of eigen content maken. Wanneer je onderwijs op maat wilt aanbieden, kun je rekening houden met verschillende niveaus. Stel je hebt het volgende leerdoel: De lerende kan 10 wiskundige breuken toepassen in realistische situaties en mag daarbij 2 fouten maken. In de lesmethode worden wellicht 10 situaties aangeboden, die voor iedere lerende hetzelfde zijn. Wanneer je voor de lerende die meer hulp behoeft eerst een aantal makkelijkere situaties aanbiedt en toewerkt naar situaties op een hoger niveau, kan deze lerende op zijn eigen tempo zich het leerdoel eigen maken. De lerende die extra uitdaging nodig heeft, kun je juist extra situaties aanbieden op een hoger niveau.

Uit de vorige alinea is wellicht al op te merken dat het aanbieden van één klassikale instructie alleen niet voldoende is. Je werkvormen, instructie en groepsindeling zullen aangepast moeten worden op je content.

Vervolgens kun je toets- en evaluatiemateriaal zoeken of maken dat passend is bij de leerdoelen en je content. Denk ook aan formatief toetsmateriaal, waarbij je de ontwikkeling en voortgang van de lerende op een leerdoel kunt volgen door de tijd heen.

Een concreet leerdoel stuurt dus je onderwijs en zorgt ervoor dat je planning, content, werkvormen, instructie, groepsindeling en toetsmaterialen goed op elkaar afgestemd kunnen worden, zodat je onderwijs een kloppend geheel wordt.

Een concreet leerdoel geeft de lerende houvast en inzicht

Wanneer je de lerende vooraf aan de les vertelt wat het leerdoel is van de les en van de periode, weet hij wat er van hem verwacht wordt. Ook is het hierbij belangrijk om uit te leggen dat niet iedereen hetzelfde leert en hetzelfde tempo heeft. Dit kun je laten zien aan de hand van verschillende opdrachten, waarbij hetzelfde leerdoel aangeleerd wordt.

Doordat je verschillende leerlingen instructie, content en formatieve toetsen aanbiedt op hun niveau en het niveau steeds verhoogt, krijgt de lerende inzicht in zijn eigen leerwijze. Mits je de lerende hier ook in meeneemt.

Meer weten?

Wil je concrete leerdoelen leren opstellen? Schrijf je dan in voor de training ‘Dat zal je leren!’, die gegeven wordt op 27 september a.s. Deze training zal gebaseerd zijn op het Instructional Design model van Morrison, Ross, Kalman en Kemp. Meer informatie over deze training en hoe je je hiervoor aanmeldt, vind je hier.