Het 4C/ID-model

4C/ID staat voor Four Component Instructional Design (Vier Componenten Instructie Ontwerp). Het werd voor het eerst omschreven in

4C/ID staat voor Four Component Instructional Design (Vier Componenten Instructie Ontwerp). Het werd voor het eerst omschreven in 1992, door Jeroen van Merriënboer. In 1997 maakte hij er een uitgebreide publicatie van in het boek Training Complex Cognitive Skills. Hieronder lees je een samenvatting van het model en wat je er mee kunt.

Het 4C/ID-model dient als basis voor het ontwerpen van onderwijs. Je kunt het zien als hulpmiddel om het onderwijs in te richten en daarmee studenten complexe taken aan te leren. De toepassing van het volledige model voor het inrichten is mogelijk, maar ook de inzet van een aantal onderdelen kan al helpen.

Het 4C/ID-model bestaat uit vier gerelateerde componenten, die gezamenlijk zorgen voor het aanleren van vaardigheden. Deze componenten zijn als volgt:

  1. Leertaken. Onder leertaken verstaan we opdrachten die iemand een complete taak laten uitvoeren. Een collectie van leertaken leidt uiteindelijk tot het aanleren van een bepaalde handeling. Hoeveel leertaken er nodig zijn om dit te bereiken, hangt af van de complexiteit van die taak. De moeilijkheid van leertaken moet toenemen om iemand steeds beter te laten worden. Onderwijsontwerpers kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van scaffolding.
  2. Ondersteunende informatie dient als hulpmiddel bij het uitvoeren of oplossen van een leertaak. Je kunt hierbij denken aan theorie, in de vorm van lesboeken, video’s en andere media die informatie kan geven. Deze informatie is nuttig voor de gehele leertaak, ook bij een gevorderde persoon die de basis opnieuw wil doornemen.
  3. Procedurele informatie. Deze vorm van informatie is vooral nuttig bij een specifieke leertaak, omdat het betrekking heeft op routinetaken. Het zijn vaste regels die bij een taak komen kijken. Als je water wilt koken, zul je altijd dezelfde stappen moeten uitvoeren. Procedurele informatie vind je vaak in de vorm van een stappenplan of protocol. Dit wordt ook wel just-in-time (JIT) informatie genoemd, omdat het vaak alleen op een specifiek moment wordt aangeboden en niet continu, zoals bij ondersteunende informatie.
  4. Deeltaakoefeningen zijn nuttig als een bepaald onderdeel van een leertaak sterk routinematig is. Een wetenschappelijk paper schrijven kan bijvoorbeeld als deeltaakoefening het opzoeken van wetenschappelijke literatuur bevatten. Dit is een essentieel onderdeel wat studenten goed moeten beheersen. Een deeltaakoefening geeft er extra nadruk op, door bijvoorbeeld verschillende opzoekopdrachten op te stellen.
4C/ID toepassen

https://i.pinimg.com/originals/74/ea/51/74ea5170d332a926bdb8d5e66ddeb178.png

De bovenstaande afbeelding laat zien op welke manier de verschillende onderdelen samenhangen. Elk blok heeft een ander aantal leertaken, die een wisselende ‘vulling’ hebben. Dit geeft de mate van ondersteuning per taak aan: hoe leger de cirkel, hoe minder ondersteuning bij die taak wordt aangeboden. De rode balken tonen de ondersteunende informatie, die nuttig is voor het betreffende blok leertaken. Procedurele informatie is per leertaak aangegeven. De deeltaakoefeningen zijn apart genomen en worden waar nodig tussen de leertaken geplaatst.

Het 4C/ID-model kan op alle onderwijsvormen ingezet worden. Het is niet gericht op een bepaalde sector en is daarom nuttig voor medisch onderwijs, technische instructies, docententraining en veel meer. Daarnaast is het ingezet voor blended learning, gepersonaliseerd leren en programma’s voor assessment.

De leertaken worden door onderwijsontwerpers opgedeeld op basis van de leerdoelen van de opleiding. Het is lastig te zeggen hoe dit exact moet gebeuren, omdat de exacte opdeling in leertaken voor elke vorm van onderwijs anders zal zijn. Ook de meest passende vorm van de leertaken zal anders zijn. Het belangrijke aan de opzet is dat zo sterk mogelijk gebaseerd is op realistische taken en handelingen. Hoe realistischer de leertaken, hoe beter de studenten voorbereid zullen zijn om deze handelingen in het ‘echt’ uit te voeren.


Van Merriënboer, J. J. (1997). Training complex cognitive skills: A four-component instructional design model for technical training. Educational Technology.