Er zijn verschillende methoden om het opstellen en verbeteren van toetsen soepel te laten verlopen. Een van deze methoden heet De Toetsing Getoetst. Het projectteam wat deze methode heeft ontwikkeld is afkomstig van de HAN, in samenwerking met Zuyd Hogeschool. In dit artikel wordt deze methode kort toegelicht.
Het doel van de methode De Toetsing Getoetst is zorgen dat de kwaliteit van toetsing binnen het hoger onderwijs verhoogd zou worden. Toen het project in 2011 van start ging, stond deze kwaliteit regelmatig ter discussie. De afgelopen jaren zijn aan de hand van het project verschillende vormen van ondersteuning opgesteld, waaronder praktische handvatten voor opleidingen om zelf aan de slag te gaan. Hieronder lees je daar een korte samenvatting van.
Een proces met een cyclus
In het boek van Sluijsmans, Joosten-ten Brinke en van Schilt-Mol (2015) wordt het stappenplan van de methode weergegeven als cyclus. Hier zit een gedachte achter, namelijk dat toetsen constant verbeterd kunnen worden. De cyclus bestaat uit vier stappen met één losstaande voorbereiding. Elke stap maakt een belangrijk onderdeel uit van de cyclus ten behoeve van het analyseren, verbeteren en waarborgen van toetsen.
Stap 0. Voorbereiding
Hoewel deze stap niet direct in de cyclus wordt geplaatst, is voorbereiding nog steeds noodzakelijk. Er wordt voorgesteld om een persoon aan te stellen als moderator. Deze is verantwoordelijk voor een goed verloop van alle opeenvolgende stappen. In de voorbereiding kan het nuttig zijn om deze persoon als voorzitter van bijeenkomsten aan te stellen, zodat alle betrokkenen tot een gezamenlijk plan kunnen komen.
Verder moet van tevoren duidelijk zijn welke actoren gedurende het proces de kwaliteit van toetsing op zich nemen. Voor elk onderdeel van toetsing kan dit verschillend zijn, omdat actoren hierbij een verschillende mate van betrokkenheid hebben. Een examencommissie is bijvoorbeeld gedurende het gehele proces betrokken, terwijl een opleidingscoördinator vooral bij de toetsorganisatie iets inbrengt.
Stap 1. Toetsingskwaliteit analyseren
De Toetsing Getoetst schrijft voor dat elke ‘laag’ binnen het toetsingsproces apart op kwaliteit geanalyseerd wordt. Dit zijn de volgende zes lagen:
- Toetsbeleid
- Toetsprogramma
- Toetsen
- Toetstaken
- Toetsbekwaamheid
- Toetsorganisatie
De actoren die betrokken zijn bij een laag, komen gezamenlijk tot een kwaliteitsoordeel door individueel bewijsstukken aan te leveren. De soorten stukken zijn voor elke laag anders. Denk bij toetsbeleid bijvoorbeeld aan een beleidsplan en bij een toets zelf aan toetsmatrijzen en -analyses.
De moderator neemt alle oordelen samen en legt deze voor aan de actoren. Het overleg wordt vastgelegd, zodat alle besproken informatie gemakkelijk gebruikt kan worden in de volgende stap.
Stap 2. Doelen en ambities vaststellen
Aan de hand van stap 1 stellen de actoren doelen en ambities op die zij op het gebied van toetskwaliteit willen bereiken. Denk bijvoorbeeld aan de relevantie van de toets in verhouding tot de maatschappij. Zijn er bepaalde onderwerpen die onvolledig of verouderd zijn? Als dit het geval is, stellen de actoren bijvoorbeeld als doel om dit aan te scherpen.
Ook in dit onderdeel kunnen de actoren van mening verschillen. Dit kan zijn omdat zij een andere positie hebben in het proces of vanwege verschil in perceptie van het onderwerp. Studenten die het onderwijs ontvangen hebben misschien een andere blik dan degenen die het toetsbeleid opstellen. In dit geval zorgt de moderator opnieuw dat er een gezamenlijke beslissing komt.
Stap 3. Het uitwerken van doelen en activiteiten
In de derde stap werken de actoren aan het schrijven van plannen van aanpak. Hierin geven zij aan welke actoren welke taken op zich nemen en op welke manier die uitgevoerd worden. Net als bij de eerdere stappen is dit afhankelijk van de relevantie van de actoren bij een specifiek onderdeel. Het specifiek maken van de taken kan opnieuw gezamenlijk worden bepaald, waarbij de moderator coördineert. Er moet aan het eind van deze stap duidelijk zijn op welke manier de activiteiten bij gaan dragen aan verbeterde toetskwaliteit.
Stap 4. Uitvoeren en monitoren van activiteiten
Het uitvoeren van de activiteiten vindt als laatste onderdeel van de cyclus plaats. Het is de bedoeling dat deze volgens de omschrijving in het plan van aanpak worden gevolgd. De methode doet als suggestie om de examencommissie als verantwoordelijke voor het monitoren aan te stellen. De moderator zal regelmatig in overleg met de commissie zijn over het navolgen van de activiteiten door de actoren. Dit is wel afhankelijk van wat de activiteiten precies inhouden, omdat dit per opleiding sterk kan verschillen. Uiteindelijk moeten de activiteiten er toe leiden dat de kwaliteit van de toetsing meetbaar is verbeterd.
Een nieuwe cyclus
Wanneer de cyclus in zijn geheel is doorlopen, zal men weer bij stap 1 uitkomen. Er wordt geen specifiek tijdsbestek genoemd waarbinnen een cyclus zich zal afspelen. Dit kan afhankelijk zijn van de grootte van de opleiding, het aantal betrokken actoren en de geconstateerde kwaliteit van de toetsen. De Toetsing Getoetst maakt het met deze methode eenvoudiger om een stappenplan met routine op te stellen, onafhankelijk van de tijdsperiode.
Kijk voor een uitgebreide omschrijving van de gehele methodiek in de onderstaande bron, of op de website van de HAN: https://www.han.nl/projecten/2011/de-toetsing-getoetst/
Bron:
Sluijsmans, D., Joosten-ten Brinke, D., & van Schilt-Mol, T. (2015). Kwaliteit van toetsing onder de loep. Handvatten om de kwaliteit van toetsing in het hoger onderwijs te analyseren, verbeteren en borgen. Maklu.
